Interview met Willem van Twillert door Louis Schuijt
Willem van Twillert is organist in de Johanneskerk in Amersfoort. Hij is een van de weinigen in Nederland die dat beroepshalve doet. Tijdens de kerst heeft hij het druk. Kerstavond is er een kerstviering in de Johannneskerk. Op de eerste kerstdag is de kerstdienst en op de tweede kerstdag werkt Willem een orgelprogramma af in de Grote kerk in Harderwijk.
Vanaf 1979 is Willem Van Twillert beroepsorganist. Hij stapte over van de Noorderkerk in Bunschoten naar de Johanneskerk in Amersfoort, waar de diensten worden gehouden van drie samenwerkende kerken.
Volgens Willem zijn er niet zoveel beroepsorganisten. Desondanks is er wel een aparte regeling voor de beroepsgroep. Willem heeft alle schalen van de regeling en alle jaarlijkse verhogingen al doorlopen. Recent heeft de kerkenraad besloten Willem toch nog een extraatje te geven. Het aantal vrije zondagen werd verhoogd van 5 naar 7. Dat maakt de positie van Van Twillert alleen nog maar unieker.
Ik doe dat werk met veel plezier. Ik voel me ook helemaal op mijn plek. Ik kan mijn ei op deze manier volledig kwijt. Veel van het orgelspel is improvisatie. Het is inspelen op de situatie. Ik zit in een ‘flow’, er is nog altijd een vooruitgang te bespeuren. De hele situatie in onze kerk ontplooit zich steeds verder. Ik merk ook dat ik respect en waardering krijg. Dat is heel belangrijk voor mij. Het gaat niet alleen om geld.”
Echt feest
Op kerstavond is er een kerstviering in de Johanneskerk. Van Twillert: “Ik kan iedereen aanraden te komen. Het wordt een gezellige boel. De kinderen spelen een kerstspel. Dochter Lidewij speelt engel en zoon Lodewic doet ook mee. Ik geef ondersteuning op het orgel, zodat er een soort theatereffect ontstaat. Veel daarvan is improvisatie. De hele avond staat in het teken van creatief bezig zijn. We hebben wel eens een heel circus gehad. Mensen die een strak georganiseerd geheel verwachten moeten maar niet komen. Voor ons is het een echt feest.”
Op tweede kerstdag speelt Willem van Twillert op het orgel van de Grote kerk in Harderwijk. Willem is één van de ongeveer 50 organisten in Nederland die regelmatig een concert geven. Waarom hij behoort tot een van de meest gevraagden, is een vraag […]: ” Mijn zeer gewaardeerde collega’s zijn minstens zo goed als ik, daar ligt het dus niet aan. Ik denk dat het te maken heeft met het programma dat ik bied. Het programma is zo samengesteld dat zowel de liefhebber als de kenner aan zijn trekken komt. De kenners weet ik nog steeds te verbazen met een stuk dat ze nog nooit gehoord hebben. Ik heb een uitgebreide bibliotheek van muziekstukken.
Mijn kennis van orgelmuziek is groot. Voor de liefhebber speel ik de vlotte, goed in het gehoor liggende nummers zoals het Eerste Kerstlied {bedoeld wordt de eerste kerstsuite wvt] van Jan Zwart. Ik improviseer veel. Ik geef er een persoonlijke noot aan. De zoon van Johann Sebastian Bach schreef het al in zijn boek: ‘ Von den wahren Art das Clavier zu spielen’ wvt): ‘speel niet als een afgerichte vogel maar speel alsof je telkens opnieuw geroerd wordt door de emoties in de muziek’. Zo’n concert zit dan ook vol avontuur, vol belevenissen.” Willem van Twillert, benadrukt het ‘ vrij spelen’. Dat betekent niet dat hij het leggen van een stevige basis achterwege kan laten. Integendeel, om een programma in grote lijnen te maken heeft hij twee dagen denkwerk nodig. Heeft hij het eenmaal in zijn hoofd [dus vele weken studie om bijvoorbeeld een volledig nieuw programma in te studeren wvt] dan moet er uitgeprobeerd worden. In een sessie [ter plaatse] van ongeveer zes uur bereidt hij alles zo goed mogelijk voor. Zo moet er bijvoorbeeld een speelplan komen voor de bediening van de registers. Een orgel heeft de registers links en rechts zitten dus moet iemand hem helpen. Dat doet meestal zijn vrouw [student, vriend of iemand van de concert-organisatie wvt]. Ook is het zaak de goede klankkleur te bepalen. Ieder orgel is weer anders. Op een orgel met dertig registers kan men heel wat combinaties maken. Willem schildert vanaf een pallet met heel persoonlijke kleuren. “Ik probeer een beetje naar buiten te brengen wat ik vind van de situatie. Voel ik een vrolijke, luchthartige omgeving dan gebruik ik veel lichte tonen met zwierige accenten . Ik vind de kerst een feest waarbij de mensen bij elkaar komen. Een lichtpuntje in de donkere dagen. In mijn spel komt dat tot uiting.”